Powyższy temat poruszamy na tym miejscu również dlatego, że wielu użytkowników motocykli zapytuje o faktyczną moc silnika i osiągi motocykla - producentów motocykla Junak, tzn. Szczecińską Fabrykę Motocykli oraz producenta silników - Zakłady Sprzętu Motoryzacyjnego Nr 1 w Łodzi. Z tych pytań wynika, że wielu użytkowników nie jest zorientowanych i wyobraża sobie, że podawana moc 19 KM jest mocą silnika, napędzającego tylne koło motocykla. Tymczasem sprawa wygląda nieco inaczej. Swego czasu tygodnik Motor (12/64) w artykule pt.:"Konie, ale jakie?" poruszył już sprawę stosowania różnych metod określania mocy silników trakcyjnych oraz wynikające z tego powodu różne wielkości mocy, nawet jednego i tego samego silnika. Metod określania mocy silników spalinowych mamy kilka: polską wg normy PN, amerykańską SAE, niemiecką DIN, włoską CUNA oraz inne, nie mające większego znaczenia. Każda z tych metod określa różne sposoby pomiarów mocy silnika, daje też różne wielkości mocy. Ze względów handlowych, reklamowych i konkurencyjnych większość wytwórni silników samochodowych i motocyklowych stosuje najchętniej do informowania nabywców i użytkowników tę metodę, przy której wylicza się jak największą ilość KM. Taką ''optymalną'' metodą jest właśnie metoda amerykańska SAE , przy użyciu której otrzymuje się moce średnio o ok. 15-20% wyższe niż przy metodzie niemieckiej DIN, będącej najbardziej zbliżoną do rzeczywistości metodą podawania osiągów. Przy niej bowiem sprawdzamy silnik kompletny w takim samym stanie, w jakim znajduje się on w pojeździe. Oczywiście nic w tym złego, czy fabryki będą stosować tę lub inną metodę określania mocy silników, gdyby tylko podawały zawsze wg jakiej metody wyznaczono moc, no i gdyby zainteresowani użytkownicy, czy też nabywcy wiedzieli na czym dana metoda polega. Ponieważ jednak sporo fabryk nie podaje metod pomiaru mocy silników, dochodzi czasem do nieporozumień między użytkownikami a wytwórcami pojazdów mechanicznych. Właśnie uniknięcie w przyszłości takich nieporozumień, odnośnie mocy polskich motocykli Junak, jest głównym celem niniejszych uwag. Od paru lat polski przemysł motoryzacyjny w publikacjach techniczno-handlowych oraz na tabliczkach znamionowych podaje moc silników w oparciu o amerykańska metodę SAE. Stało się to konieczne ze względu na międzynarodową konkurencję zarówno w zakresie eksportu jak i importu szeregu typów pojazdów. Chodzi tu mianowicie o to, że zagraniczne firmy bardzo powszechnie stosują tę właśnie amerykańską metodę, dlatego też i moc 19 KM motocykla Junak-M10 musiała być w ten sam sposób określona. Metoda SAE określa sprawdzanie mocy silnika na hamowni, bez filtra powietrza, bez pompy benzynowej, bez prądnicy, bez sprzęgła, bez skrzyni biegów, bez tłumika wydechu, czyli dla silnika zupełnie ''gołego'', niezdolnego do samodzielnej pracy. Oczywiście w takim przypadku moc silnika wypada największa, ale z niej pewna część jest zużywana na tzw. własne napędy. Fabryczne warunki techniczne wykonania i odbioru silników S03 do turystycznych motocykli Junak-M10 określają moc silnika na 17 KM przy 5700 obr/min., zmierzoną na wale korbowym silnika, przy czym silnik nie ma wówczas motocyklowego filtra powietrza i tłumika wydechu. Ten sposób pomiaru mocy odpowiada włoskiej normie CUNA, przy czym metoda CUNA daje ogólnie moce niższe od mocy SAE o około 5-10%. Silniki Junaka M10 mają więc: - moc 19 KM - określoną wg metody SAE, - moc 17 KM - określoną wg metody CUNA i odpowiadającą fabrycznym warunkom technicznym produkcji. Zależność pomiędzy SAE i CUNA dla Junaka przedstawia się następująco: 19 - 10% = 17 KM. Z powyższego wynika, że moc 19 KM zanim dojdzie do tylnego koła ulega pewnemu (ok. 20%) zmniejszeniu wskutek tarcia i różnych oporów, jak również wskutek konieczności zapewnienia sobie własnej obsługi (filtr powietrza, prądnica i iskrownik, tłumik wydechu, sprawności przekładni łańcuchowych i skrzyni biegów, straty w sprzęgle. itp.). Powyższe stwierdzenie nie może oczywiście przerażać obecnych i przyszłych posiadaczy motocykli Junak, gdyż powyższe uwagi wcale nie zmniejszają zalet tych motocykli, a są jedynie wyjaśnieniem spraw znanych i stosowanych na świecie od bardzo dawna. Oczywiście nie dotyczy to wszystkich silników specjalnych, sportowych, a także i eksportowych, w których dzięki specjalnym zabiegom moc mierzona na hamulcu w fabryce jest znacznie wyższa od 17 KM, mierzonych wg metody CUNA. mgr inż. L. Katuszewski
|
