 |
Rys. 17. Widelec przedni
|
Każdy teleskop składa się z trzech zasadniczych części: kolumny 1, prowadnicy kolumny 2 i sprężyny 3.
Kolumna jest wykonana z rury ciągnionej ze stali stopowej. W górnej części jest mocowana w żeliwnych wspornikach 4 i 5 przy pomocy śrub. W dolnej części jest zakończona nakładaną tulejką mosiężną 6, przykręcaną nakrętką w otworze 7, która służy równocześnie jako dławik oleju. W dolnej szlifowanej części kolumny wywiercone są dwa otwory, przez które przepływa olej. Kolumna prowadzona jest w prowadnicy na dwóch tulejach mosiężnych. Wewnątrz prowadnicy znajduje się olej. Do prowadnicy przyspawana jest obsada osi, w której wywiercony jest otwór do spuszczania oleju. W górnej części prowadnica posiada uszczelniacz - simering 9 zapobiegający wyciekaniu oleju z prowadnicy. Prowadnica dodatkowo zaopatrzona jest w uchwyty do mocowania przedniego błotnika. Między prowadnicą kolumny a wspornikiem żeliwnym znajduje się sprężyna śrubowa wykonana z drutu sprężynowego o średnicy 5,2 mm, służaca jako element resorujący. Do zabezpieczenia kolumny od uderzeń w dno prowadnicy przy bardzo silnych ugięciach, stożek obsady osi kół jest tak dobrany, że w najniższym położeniu kolumny tworzy minimalny przelot w otworze nakrętki, co powoduje powstanie poduszki olejowej między kolumną a dnem prowadnicy.
Działanie teleskopu. Przy uginaniu się sprężyny teleskopu, olej znajdujący się w dolnej części prowadnicy przepływa przez otwór w nakrętce 7, którego przekrój jest zmniejszany z chwilą wejścia stożkowego zakończenia obsady osi, na skutek czego następuje progresywne tłumienie. Równocześnie olej przepływa przez otworki wiercone w kolumnie do przestrzeni zamkniętej miedzy prowadnicą, kolmną i tulejkami. W powrotnej drodze olej jest wyciskany przez otworki o małej średnicy z powrotem do kolumny, hamując rozprężanie się sprężyny.
Amortyzator skrętu umieszczony jest w głowce ramy. Umożliwia on ustawienie przedniego widelca w dowolnym położeniu oraz służy do zmiany oporu obrotu kierownicy.
Siłę jego działania reguluje się prze ręczne pokręcenie pokrętła, co powoduje zaciśnięcie lub rozluźnienie płytek ciernych. Pokrętło dodatkowo zabezpieczone jest przed samoczynnym odkręcaniem się podczas jazdy specjalnym zatrzaskiem.
Widelec przedni umocowany jest w główce ramy na kulkowych łożyskach oporowych. Górna część widelca osłonięta jest blaszanymi osłonami, w których umieszczona jest stacyjka i sygnał.
Rys. 18. Amortyzator tylny
|  |
Amortyzator tylny składa się z trzech zasadniczych części: górnej, dolnej i sprężyny. Zasadniczym elementem części górnej jest tłoczysko 1 wkręcone w górną obsadę 2, zakończone tłoczkiem żeliwnym 3 z płytką zaworu 4 i sprężynką 5. Część dolną tworzą: obsada dolna z przyspawaną tuleją zewnętrzną 6 i wciśniętą tuleją wewnętrzną 7. Tuleja wewnętrzna ma wywiercone w górnej i dolnej części po dwa otwory. Między tulejami umieszczona jest przegroda blaszana 8 Całość zamyka dławik 9, w którym znajduje się uszczelniacz 10 typu Simmera, zapobiegający wydostawaniu się oleju. Część górna i dolna rozpierana jest przez sprężynę 11 wykonaną z drutu sprężynowego o średnicy 8 mm. Całość zakrywają dwie osłony blaszane 12 i 13.
Działanie amortyzatora. Przy uginaniu się sprężyny, tłoczysko wraz z tłoczkiem przesuwa sie ku dołowi, powodując podniesienie płytki zaworu i przepływanie oleju przez otwory wywiercone w tłoczku. Równocześnie, ze względu na wzrost ciśnienia, część oleju przepływa przez otwory w cylindrze wewnętrznym do przestrzeni miedzycylindrowej, a następnie nad obniżający się tłoczek. Przy rozprężaniu następuje zjawisko odwrotne, z tą tylko różnicą, że wtedy płytka zaworu jest zamknięta. Podnoszący się tłoczek wypycha przez otworki olej do przestrzeni miedzycylindrowej, a stąd jest on zasysany do cylindra wewnętrznego. Jak z tego wynika obniżanie się tłoczka jest szybsze, bo działa płytka zaworu, natomiast podnoszenie się jest wolniejsze. Otwory, przez kttóre jest przepychany olej są tak niewielkiej średnicy, że zapewniają płynność amortyzacji na skutek wzrostu oporów przepływu nawet przy szybkich zmianach obciążenia.
Aby zapobiec dobijaniu tłoczka o dolne i górne ograniczenie cylindra wewnętrznego przy bardzo silnych ugięciach, najniższy i najwyższy otworek umieszczono w pewnej odległości od końców cylindra. Powoduje to powstawanie w dolnej i górnej części cylindra poduszki olejowej eliminującej uderzenia.
Amortyzator połączony jest z ramą motocyklową i wahaczem śrubami. Śruby te posiadają tulejki z elastycznej gumy 14 wciśniętej w obsady. Zapewnia to długotrwałą pracę złącza bez potrzeby smarowania i bez obawy powiększania się luzów między śrubą a tulejką.
 Rys. 19. Koło przednie |
 Rys. 20. Koło tylne |
Koła mają obręcze o średnicy 19'' zwijane z taśmy stalowej spawanej na końcach elektrycznie. Obręcze są chromowane lub pokryte lakierem piecowym i dodatkowo zaopatrzone w przytrzymywacze opon. Każde koło posiada 40 szprych o średnicy 4,5 mm i tyleż nakrętek pokrytych galwaniczną powłoką antykorozyjną.
Nakrętki szprych wykonane są z mosiądzu. Wszystkie szprychy są jednakowej długości. Szprychy powinny być tak naciągnięte, aby posiadały naprężenie wstępne uniemożliwiające uginanie się ich podczas jazdy. Piasty kół odlewane z aluminium z szerokimi bębnami hamulcowymi są bogato użebrowane celem lepszego chłodzenia. Piasta tylna różni się od przedniej tylko wciśniętym kółkiem zębatym do napędu szybkościomierza, zamiast pierścienia. Piasty ułożyskowane są na dwóch łożyskach kulkowych. Łożysko prawe dociskane jest nakrętką pierścieniową, natomiast lewe pokrywą. Przez łożyska przetknięte są osie.
Koło tylne może być wyjmowane z ramy bez rozłączania łańcucha napędowego. W tym celu tarcza koła odlana z aluminium z przynitowanym wieńcem zębatym posiada oddzielne łożysko kulkowe, obracające się na tulei przymocowanej do prawego ramienia wahacza. Po wyciągnięciu osi i odłączeniu linki napędu szybkościomierza i linki hamulca można wyjąć koło z wahacza pozostawiając tarczę z łańcuchem w ramie. Tarcza posiada osiem kłów z nasuniętymi wkładkami gumowymi, które wchodzą w odpowiednie zagłębienia między żebrami piasty, przenosząc napęd z tarczy na koło. Wkładki gumowe czynią to połączenie elastycznym i zapobiegają stukom.
Hamulce
Hamulce są typu szczękowego. W piaście koła wtopiony jest pierścień stalowy tworzący bęben hamulcowy. Szczęki umocowane są na pokrywie piasty: jednym końcem opierają się one o nieruchomy czop, drugim o rozpieracz, tworząc w ten sposób pierścień o średnicy mniejszej niż średnica bębna. W celu utrzymania szczęk w położeniu ściśniętym są one spięte dwoma sprężynami. Do pracujących powierzchni szczęk przynitowana jest okładzina azbestowo-kauczukowa, odznaczająca się dobrymi właściwościami ciernymi i przez to zapewniająca dużą skuteczność hamowania. Rozpieracz odkuty jest ze stali w kształcie niesymetrycznego skrzydełka. Łańcuch napędowy z osłoną
Łańcuch rolkowy 5/8'' o 102 ogniwach przenosi napęd z koła łańcuchowego skrzynki biegów na wieniec zębaty koła tylnego. Łańcuch wykonany jest z ogniw z blachy stalowej, połączonych w dwa rzędy za pomocą sworzni z tulejkami, na których są nasadzone rolki stalowe zmniejszające tarcie łańcucha o zęby kół łańcuchowych. Wymiary łąńcucha: 5/8'' (15,87 mm) - podziałka 9,95 mm szerokości i 10,16 mm średnica rolki. Skrzynka narzędziowa
Skrzynka narzędziowa wykonana jest z blachy stalowej, zamykana jest śrubą chromowaną. Wewnątrz znajduje się przegroda zapobiegająca wypadnięciu torby z narzędziami. Skrzynka jest mocowana do ramy z prawej strony dwoma śrubami. Wewnątrz skrzynki znajduje się gniazdo bezpiecznika topikowego instalacji elektrycznej. Błotniki
Błotnik przedni jest przymocowany dwoma wspornikami do ruchomej prowadnicy kolumny widelca przedniego, co zapewnia niezmienną odległość między błotnikiem a oponą koła. Błotnik tylny przykręcony jest do ramy i usztywniony dwoma wspornikami. W tylnej części błotnika umieszczony jest uchwyt do przykręcania numeru rejestracyjnego.
Zbiornik paliwa i kran z osadnikiem
Zbiornik paliwa o pojemności około 17 litrów wykonany jest z blachy stalowej i pokryty wewnątrz powłoką ochronna. Do napełniania zbiornika paliwem służy duży wlew zamykany korkiem. Korek wlewu uszczelniony znajdującą się wewnątrz podkładką gumową ma mały otworek łączący wnętrze zbiornika z atmosferą. Zatkanie tego otworka przerywa dopływ paliwa do gaźnika z powodu różnicy ciśnień. Wewnątrz otworu wlewowego umieszczona jest siatka filtrująca. Rura wydechowa i tłumik
Rura wydechowa połączona jest za pomocą specjalnej nakrętki pierścieniowej z otworem wydechowym silnika. Pod nakrętką umieszcona jest uszczelka gwarantująca szczelność połączenia. Na drugi koniec rury założony jest tłumik połączony z rurą obejmą ściskającą i przymocowany śrubą do wspornika podnóżka pasażera. Tłumik wykonany jest z blachy stalowej. Rura wydechowa i tłumik są chromowane.
Siodło i podnóżki
Podwójne siodło kierowcy i pasażera składa się z podstawy blaszanej i gąbki lateksowej. Boki siodła pokryte są skórą, natomiast wierzch dermatoidem. Siodło przykręcone jest trzema śrubami do ramy. Podnóżki kierowcy pokryte osłonami gumowymi mają regulację pozwalającą na dostosowanie ich pozycji do wzrostu i upodobania kierowcy. Podnóżki pasażera również pokryte osłonami gumowymi są podnoszone do góry.
Podstawka centralna i boczna
Podstawka centralna służy do postawienia motocykla. Jest ona wykonana z blachy stalowej w kształcie dwóch nóżek połączonych ze sobą poprzeczką. W czasie jazdy podstawka jest ściągnięta do położenia poziomego za pomocą sprężyny śrubowej, zaczepionej jednym końcem za dolną osłonę łańcucha, a drugim za zaczep przyspawany do podstawki. Motocykl Junak jest dodatkowo wyposażony w podstawkę boczną, któras umożliwia łatwe i szybkie ustawienie motocykla.
Szybkościomierz i licznik kilometrów
Szybkościomierz umieszczony jest w górnej osłonie reflektora. Posiada skalę szbkości do 160 km/godz i licznik do 100 000 km. Skala oświetlona jest żarówką.
Szybkościomierz jest napędzany z piasty tylnego koła za pomocą elastycznej linki w pancerzu.
Hamowanie następuje po obróceniu dźwigni rozpieracza, który rozsuwając szczeki powoduje docisk szczęk do wewnętrznej powierzchni bębna hamulcowego. Ażeby obrót piasty nie pociągał za sobą szczęk razem z pokrywą, posiada ona wyfrezowane zagłębienia uniemożliwiające obrót. Pedał hamulca tylnego jest umocowany na wielowpuście do osi przechodzącej przez oś wahacza. Oś hamulca połączona jest z pokrywą cięgłem Bowdena.
Motocykl "Junak" posiada całkowicie kryty łańcuch, co zwiększa jego trwałość i żywotność. Osłona łańcucha wykonana z cienkiej blachy składa się z osłony ruchomej i stałej. Osłona ruchoma wykonana jest z dwóch części połączonych i mocowanych na osi koła tylnego przez pokrywę wykonaną z blachy aluminiowej. W górnym rękawie osłony znajduje się otwór szczelnie zamykany, który umożliwia sprawdzenie naciągu łańcucha. Osłona stała składa się z dwóch części: górnej i dolnej. Obie te części przykręcone są do kadłuba silnika.
Na wierzchu zbiornika przykręcony jest bagażnik tłoczony z blachy. Zbiornik mocowany jest do ramy dwoma śrubami, nie opiera się jednak bezpośrednio na ramie, lecz na podkładkach gumowych. W dno zbiornika wkręcony jest kran paliwa, który posiada osadnik z siatką filtrującą, uniemożliwiającą dostanie się zanieczyszczeń do gaźnika.
Do otwierania i zamykania dopływu paliwa służy kranik. Ustawienie dźwigni kranika ilustruje rysunek . Takie rozwiązanie konstrukcyjne kranika często wybawia kierowcę z kłopotu i umożliwia jazdę do najbliższej stacji benzynowej celem uzupełnienia paliwa. Należy pamiętać, że rezerwowa ilość paliwa wystarcza tylko na około 50 km jazdy. Kran połączony jest z gaźnikiem rurką igielitową.
