6. OBSŁUGA I REGULACJA ELEMENTÓW PODWOZIA

Hamulce

Właściwa obsługa hamulców jest gwarancją bezpieczeństwa jazdy. Co pewien czas należy hamulec regulować celem wyrównania zużycia okładzin hamulcowych. Dokonujemy tego natychmiast po stwierdzeniu, że hamulec stał się mniej skuteczny. Regulację hamulca przedniego lub tylnego wykonuje się w motocyklu stojącym na podstawce centralnej, gdy odpowiednie koło nie opiera się o ziemię. Dźwignia hamulca ręcznego powinna mieć na swoim końcu luz 10÷15 mm. Luz ten regulujemy śrubą moletowaną (rys. 32). Po zluzowaniu przeciwnakrętki śrubę wkręcamy lub wykręcamy w zależności od potrzeby tak, aby na końcu dźwigni uzyskać żądany luz. Po wyregulowaniu luzu na dźwigni należy stwierdzić przez obrócenie koła palcami), czy szczęki nie trą o bęben. Jeżeli trą, to regulację należy powtórzyć aż do usunięcia tego zjawiska. Po zakończeniu regulacji, całkowite wyciśniecie dźwigni powinno powodować zablokowanie koła. Identycznie postępuje się z regulacją tylnego hamulca, z tym że luz na końcu pedału hamulca powinien wynosić 15÷20 mm (rys. 33). W pokrywach piast są umieszczone smarowniczki, przez które po przebiegu każdych 6000 km należy przesmarować wałek rozpieracza szczęk. Przy smarowaniu piast kół należy dokładnie obejrzeć okładziny na szczękach. Po stwierdzeniu luźnego nita lub jego braku należy natychmiast go wymienić lub uzupełnić. Po stwierdzeniu nadmiernego zużycia okładzin hamulcowych trzeba natychmiast wymienić je na nowe.


Rys. 32. Regulacja hamulca przedniego
Rys. 33. Regulacja hamulca tylnego

Koła i ogumienie

Należy zwracać uwagę na dobry stan obręczy kół zwłaszcza na obwodzie, gdzie opona styka się z obręczą. Miejsca, w których pokaże się rdza, należy niezwłocznie oczyścić i polakierować.
Nadmierne luzy w łożyskach piast kół są przyczyną ruchu bocznego kół, który utrudnia trzymanie się motocykla drogi. Jeżeli chcemy sprawdzić luz na łożyskach, stawiamy motocykl na podstawce w ten sposób, aby kontrolowane koło nie stykało się z ziemią, następnie ujmujemy rękami oponę w dwóch przeciwległych miejscach na średnicy i poruszamy nią na boki w jedną i drugą stronę. W wyniku otrzymanego w ten sposób dużego ramienia wyczuwamy nawet najmniejszy luz. W przypadku stwierdzenia nadmiernego luzu należy wymienić łożyska na nowe. Smarowanie łożysk odbywa się samoczynnie z zapasu smaru, którym wypełnione są łożyska przez fabrykę, a który jest wystarczający na przejechanie około 10 000 km. Podczas smarowania łożysk kół należy zachować ostrożność, aby do łożysk nie dostał się piasek lub inne zanieczyszczenia.
Właściwa konserwacja opon przedłuża czas ich użytkowania, zmniejsza koszty eksploatacji i jednocześnie zabezpiecza motocyklistę od wielu kłopotów, a czasem nawet niebezpiecznych wypadków. Do ważniejszych przyczyn nadmiernego zużycia opon należą:

Utrzymanie właściwego ciśnienia w oponach tj 1,4 atn w kole przednim i 1,6 atn w kole tylnym bez pasażera oraz 1,9 atn z pasażerem. jest zasadniczym obowiązkiem motocyklisty. Zbyt niskie ciśnienie niszczy oponę, powodując uszkodzenie wewnętrznej tkaniny przez nadmierne, stałe uginanie się opony. W przypadku uszkodzenia kilku warstw tkaniny wskutek niedostatecznego ciśnienia, opona pęka z boków i nie nadaje się już do naprawy. Pierwszą oznaką uszkodzenia tkaniny są ciemne pasy występujące dookoła boku opony na jej wewnętrznej powierzchni.
Jazda na zbyt mocno napompowanych oponach nie jest niebezpieczna dla samych opon, natomiast bieżnik pracujący tylko wąskim paskiem obwodu ściera się znacznie szybciej. Jednocześnie zwiększają się wstrząsy, które oddziaływują szkodliwie na mechanizmy motocykla i zdrowie motocyklisty. Każda opona jest obliczona na pewne określone obciążenie i przeciążenie jej jest tak samo szkodliwe, jak jazda na niedopompowanych oponach. Przy stałym przeciążeniu bieżnik zużywa się nierównomiernie oraz pęka osnowa. Dopuszczalne obciążenie motocykla Junak wynosi 200 kG.
Drobne uszkodzenia opon należy natychmiast naprawiać, gdyż pomimo że nie przedstawiają one bezpośredniego niebezpieczeństwa, lekceważenie ich powoduje dalsze ujemne skutki. I tak np. pozostawienie otworu po przebiciu opony, choć samo w sobie nie jest niebezpieczne, powoduje przedostawanie się wody i piasku do wewnątrz. W wyniku tego następuje gnicie tkaniny i niszczenie opony. Stałe przeglądanie opony i usuwanie wszelkich uszkodzeń jest zatem koniecznością, zapobiegającą dalszym uszkodzeniom i szybkiemu zużyciu. Należy pamiętać, że silny mróz jak również i silne nagrzanie od słońca przyspiesza starzenie się gumy; guma pokrywa się siecią drobnych pęknięć, co wpływa ujemnie na jej trwałość. Również olej i benzyna niszczą oponę rozpuszczając ją, dlatego w przypadku zanieczyszczenia nimi opony należy natychmiast ją obmyć i wysuszyć.

Rys. 34. Zdejmowanie opony
Zdejmowanie opon z obręczy najłatwiej wykonywać mając dostęp do całego obwodu koła. Dlatego przed zdjęciem opony należy wymontować koło z widelca lub wahacza. W celu zdjęcia opony należy odkręcić kapturek zaworu, a następnie włożywszy go cieńszym końcem do otworu wykręcić wewnętrzny zawór, co ułatwia ujście powietrza z dętki. Po odkręceniu nakrętki mocującej korpus zaworu do obręczy oraz po odkręceniu nakrętki mocującej trzymacz opony do obręczy, naciskamy nogą oponę ułożoną na ziemi tak, aby oba obrzeża odsunęły się od obręczy. Ponieważ obrzeże opony ma mniejszą średnicę niż krawędzie obręczy i jest nierozciągliwe ze względu na znajdujące się w nim druty, właściwy sposób zdjęcia opony z obręczy wymaga dokładnego omówienia.
Po przeciwległej stronie zaworu wciskamy obrzeże opony we wgłębienie obręczy, przez co otrzymujemy po stronie zaworu szparę, w którą wkładamy łyżkę do opon (rys. 34). Opierając łyżkę o krawędź obręczy podnosimy brzeg opony do góry, ściągając część jej z obręczy. Jednocześnie w odległości 10÷15 cm wkladamy drugą łyżkę ściągając dalszą część opony. Zdjęcie około 2/3 obwodu opony pozwala już ściągnąć resztę ręką. Przy użyciu łyżek należy zwracać uwagę, aby nie uszkodzić znajdującej się wewnątrz dętki. Dlatego należy dbać o to, aby końce łyżek nie były pokaleczone i nie miały ostrych krawędzi. Opona daje się łatwo ściągnąć, jeżeli z przeciwległej strony będzie dobrze wepchnięta we wnękę obręczy. Po całkowitym ściągnięciu jednego obrzeża opony dętka może być już bez trudu wyciągnięta. Jeżeli cała opona musi być zdjęta z obręczy, to przy zdejmowaniu drugiego obrzeża postępujemy w ten sam sposób jak przy ściąganiu poprzedniego.
Po zdjęciu opony należy wysypać znajdujące się w jej wnętrzu zanieczyszczenia, po czym uważnie obejrzeć od wewnątrz stan osnowy. Jeżeli znajdujemy otwory od przebicia gwoździem, należy miejsca te zakleić nagumowanym płótnem. Opona, której nitki zaczynają się odklejać od tkaniny, wymaga natychmiastowej naprawy, gdyż używana w dalszym ciągu ulegnie w krótkim czasie zniszczeniu. Jeżeli opona jest wilgotna, należy ją wysuszyć przed złożeniem.
Przed zakładaniem opony z powrotem na obręcz sprawdzamy, czy taśma ochronna leży gładko na obręczy, po czym wysypujemy wnętrze opony talkiem, który przez obracanie opony równomiernie pokryje całą jej powierzchnię. Nadmiar talku należy z opony wysypać. Zakładanie opony zaczynamy w dowolnym miejscu wciskając najpierw dolne obrzeże we wnękę obręczy. Naciskając je stopniowo z lewej i z prawej strony uważamy, aby przeciwległa strona znajdowała się stale we wnęce. Przed włożeniem dętki należy ją lekko napompować, aby nie leżała płasko, po czym natrzeć ją talkiem. Po włożeniu zaworu dętki w otwór obręczy nakręcamy nakrętkę tylko na kilka zwojów i wkładamy pozostałą część dętki dalej do opony, uważając aby nie tworzyły się na niej fałdy. Górne obrzeże opony zakładamy podobnie wciskając je od strony przeciwległej zaworu, a następnie po obu stronach równomiernie zakładamy na obręcz przy pomocy łyżek, zwracając baczną uwagę, aby nie uszkodzić dętki. W miejscu gdzie znajduje się trzymacz opony, trzeba zwrócić uwagę, ażeby obrzeża opony zachodziły pod trzymacz. Nakrętkę zaworu, trzymacza opony oraz zawór dętki dokręcamy dopiero po napompowaniu dętki. Montaż nie powinien być trudny, jeżeli będziemy zwracali uwagę, abypo stronie przeciwległej opona znajdowała się zawsze w najgłębszym miejscu obręczy. Po założeniu opony sprawdzamy dokładnie jej ułożenie w obręczy oraz czy dętka nie została przyciśnięta obrzeżem opony.
Jeżeli chcemy, aby napompowanie opony było szybsze i lżejsze, to możemy wykręcić środek zaworu na 1/2÷1 obrotu. Jeżeli linie na oponie nie są równoległe do obręczy, należy uderzyć bokiem opony o ziemię. Po napompowaniu należy szybko zdjąć wężyk pompli i dokręcić zaworek. Zaworek wkręcamy za pomocą kapturka, na którym wykonane jest specjalne przecięcie. Kapturek musi być także nakręcony na zawór, gdyż chroni on wnętrze zaworu od kurzu i błota, które łatwo mogą spowodować nieszczelność zaworka.

Łańcuch napędowy

Łańcuch rolkowy zastosowany do napędu koła tylnego musi być utrzymywany w możliwie jednakowym stłym naciągu. Jest on obudowany osłoną z blachy, która chroni go przed zanieczyszczeniami, błotem i piachem. Zastosowanie osłony wpływa na zwiękrzenie trwałości łańcucha. Prawidłowo naciągnięty łańcuch powinien zwisać 5÷10 mm w środku odległości między kołami.

Rys. 35. Naciąganie łańcucha
Naciąg łańcucha sprawdzamy na motocyklu postawionym na podstawce przez otwór w górnej części obudowy po wyjęciu wziernika. Ze względu na nierównomierne wyciąganie się łańcucha sprawdzamy go w kilku miejscach obracając kołem. W położeniu, w którym zwis jest najmniejszy, zatrzymujemy koło i włączamy I bieg. Teraz starając się obrócić koło do przodu spowodujemy sztywne naciągnjięcie dolnej części łańcucha, przez co górna zawiśnie swobodnie. Tej właśnie swobodnie zwisającej części łańcucha mierzymy zwis. Jeżeli zwis przekracza 10 mm, należy łańcuch naciągnąć. W tym celu odkręcamy nakrętkę osi tylnego koła oraz nakrętkę mocującą piastę koła łańcuchowego do wahacza. Następnie kluczem pokręcamy śruby napinaczy w lewą stronę (rys. 35). Należy zwrócić uwagę, ażeby śruby obu napinaczy obrócić o jednakową ilość obrotów, aby ustawienie koła nie uległo zmianie. Po uzyskaniu właściwego naciągu łańcucha Należy śruby obu napinaczy obrócić o pół obrotu w prawo i mocno dokręcić nakrętki koła łańcuchowego oraz osi koła. Naciąg łańcucha należy sprawdzać okresowo po przebiegu 500 km. Po przejechaniu 8000 km łańcuch zdjąć, wymyć dokładnie w nafcie i osuczyć, następnie podgrzać w naczyniu smar grafitowy i zanurzyć w nim łańcuch. Łańcuch w płynnym rozgrzanym smarze należy kilkakrotnie obrócić, tak aby umożliwić dostanie sie smaru do wszystkich rolek i sworzni. Po wystygnięciu i zgęstnieniu smaru, łańcuch wyjmujemy i usuwamy szmatką nadmiar smaru z jego ogniw. Po tym zabiegu łańcuch zakładamy ponownie. Przy zakładaniu łańcucha należy zwrócić uwagę na spinacz łańcucha; zamek spinacza winien być założony tak, zby swym rozcięciem był skierowany w stronę przeciwną do kierunku ruchu łańcucha.

Instalacja elektryczna

Prądnica (rys. 36). Po przebiegu każdych 5000 km należy przeglądać szczotki i kolektor prądnicy.

Rys. 36. Kolektor prądnicy
1-kolektor, 2-szczotka, 3-sprężynka
Po odłaczeniu przewodów i wymontowaniu pradnicy zdejmujemy osłonę prądnicy. Następnie podnosimy sprężynki 3 dociskające szczotki 2 do kolektora 1 i wyjmujemy szczotki. Jeżeli są zabrudzone i ciasno przzesuwają się w prowadnicach, należy je przemyc czystą benzyną. Kolektor jak również prowadnice szczotek należy przemyć czystą benzyną i przeczyścić czystymi szmatkami. Jeżeli szczotka jest tak mocno zużyta, że drucik dotyka do prowadnicy, należy ją wymienić na nową. Do czyszczenia szczotek, prowadnic i kolektora nie można używać ostrych narzędzi ani papierów ściernych lub pilników.

Regulator napięcia.Uszkodzenia regulatora są niezmiernie rzadkie. Niedomagań instalacji należy szukać w akumulatorze lub prądnicy po uprzednim sprawdzeniu bezpiecznika topikowego. Ewentualne uszkodzenia regulatora należy usuwać tylko w stacjach obsługi.

Akumulator ma bardzo duży wpływ na prawidłowe funkcjonowanie zapłonu i oświetlenia. Gotowość motocykla do jazdy i pewność jazdy zależą w dużym stopniu od stanu akumulatora. Warunkiem dobrej pracy akumulatora jest stałe utrzymywanie właściwej gęstości i poziomu elektrolitu. Gęstość elektrolitu powinna wynosić 28° Be (ciężar właściwy 1,24), poziom powinien znajdować się 10 mm ponad płytami. Podczas normalnej eksploatacji elektroli należy uzupełniać tylko wodą destylowaną, gdyż ubytek elektrolitu spowodowany jest wyparowaniem wody. W przypadku wylania się elektrolitu np. podczas przewrócenia się motocykla należy oddać akumulator do stacji obsługi w celu uzupełnienia elektrolitu odpowiednią ilością kwasu siarkowego.
Akumulator można wyładowywać prądem nie większym niż 1,4 A. Wyładowanie należy przerwać, jeżeli napięcie poszczególnych ogniw pod obciążeniem wyładowania 10 godzinnego spadnie do 1,75 V. Dalsze wyładowanie jest niedopuszczalne. Bezpośrednio po wyładowaniu należy akumulator naładować prądem o natężeniu 1,4 A. Nie pozostawiać nigdy akumulatora w stanie wyładowanym. W stanie beznczynności doładowywać co 1 miesiąc. Utrzymywać akumulator w czystości i suchym stanie, a zaciski posmarować lekko wazeliną lub smarem ST.
Podczas mrozów należy zwracać szczególną uwagę na gęstość elektrolitu i stopień naładowania celem uchronienia akumulatora przed zamarznięciem i rozsadzeniem szkrzynki. Najlepiej jednak w takim okresie przechowywać go w miejscu o normalnej pokojowej temperaturze.
Aby naładować akumulator należy go napełnić czystym roztworem kwasu siarkowego o gęstości 1,24 (28° Be) do takiej wysokości, aby poziom elektrolitu znajdował się 10 mm ponad płytami. Pozostawić w ten sposób przygotowany akumulator na 3÷4 godziny, po czym dopełnić do stanu poprzedniego. Ładować tylko prądem stałym. Przy ładowaniu zacisk dodatni akumulatora musi być połączony z zaciskiem dodatnim źródła prądu i analogicznie zacisk ujemny akumulatora z zaciskiem ujemnym źródła prądu. Napięcie niezbędne do ładowania akumulatora wynosi 8,1 V. Pierwsze ładowanie przeprowadza się bez przerwy przez co najmniej 40 godzin prądem o natężeniu 1 A. Akumulator można uważać za naładowany, jeżeli na obydwu rodzajach płyt występuje silne gazowanie, jeżeli w ciągu ostatnich dwóch godzin przestanie wzrastać zarówno gęstość elektrolitu, osiągnąwszy 1,26 przy temperaturze 20°C, jak i napięcie każdego ogniwa - po osiągnięciu 2,6÷2,7 V. Jeżeli temperatura podczas ładowania wzrośnie do 40°C, należy ładowanie przerwać i rozpocząć je ponownie dopiero po osiągnięciu przez elektrolit temperatury 30°C.

Odbiorniki prądu i przewody nie wymagają stałej obsługi. Należy tylko dbać o ich czystość, strzec przed wilgocią i naprawiać doraźnie ewentualne uszkodzenia izolacji. Dokładnie sprawdzać całą instalację po przebiegu 10 000 km. W razie przerwania dopływu prądu należy przede wszystkim sprawdzać bezpieczniik topikowy. W przypadku przepalenia się bezpiecznika nie wolno go naprawiać, lecz po usunięciu przyczyny przepalenia sie bezpiecznika należy zastąpić go nowym.

Poprzednia strona Następna strona
Copyright © Jacot - junakriders.pl