|
ROZDZIAŁ PIĄTY
NAPRAWA |
Podczas normalnej pracy silnika narastanie osadu węglowego (nagaru) na denku tłoka i ściankach komory spalania jest niewielkie i nie ma większego znaczenia.
Wskutek używania niewłaściwego paliwa i oleju oraz w przypadku złego wyregulowania gaźnika lub zapłonu powstaje warstwa osadu wywołująca samozapłon, spadek mocy silnika i zwiększenie zużycia paliwa. Osad węglowy osiada również na gładzi cylindra, jednak dzięki ruchom tłoka jest zgarniany przez pierscienie i gromadzi się w formie małego progu przy górnej krawędzi cylindra. Jednocześnie cząsteczki osadu przedostają się do rowków pierścieniowych w tłoku, powodując częściowe lub całkowite zakleszczenie pierścieni.
 Rys. 37. Zdejmowanie zbiornika |
 Rys. 38. Zdejmowanie głowicy |
Teraz przystępujemy do zdejmopwania głowicy. W tym celu odkręcamy cztery śruby mocujące osłony drążków popychaczy do kadłuba i odłączamy przewód doprowadzający olej do dźwigni zaworów, odkręcając przy kadłubie nakrętkę mocującą. Następnie odkręcamy kluczem rurowym cztery nakrętki mocujące głowicę do cylindra (rys. 38). Po odkręceniu nakrętek zdejmujemy głowicę. Następnie naciskając dźwignię rozrusznika obracamy wał silnika, aż denko tłoka znajdzie się w ZZ. Usuwanie nagaru najlepiej przeprowadzić za pomocą skrobaczki z twardego drewna lub kawałka blachy aluminiowej (rys. 39). Przy skrobaniu musimy zwrócić uwagę, aby nie porysować powierzchni tłoka i aby okruchy osadu nie przedostały się w szczelinę między tłokiem a cylindrem. Jeżeli pod naciskiem skrobaczki tłok opuszcza się ku dołowi, można go unieruchomić włączając bieg.
Odkręcamy gaźnik i zeskrobujemy osad ze ścianek komory spalania oraz z przewodu wydechowego głowicy (rys. 40). Po ukończeniu skrobania należy usunąć okruchy osadu miękkim pędzlem i przedmuchać głowicę. Dobrze jest przetrzeć powierzchnię głowicy i tłoka szmatką zwilżoną w benzynie.
 Rys. 39. Usuwanie osadu węglowego z tłoka |
 Rys. 40. Usuwanie osadu węglowego z głowicy |
Po wykonaniu tych czynności zakładamy głowicę i wkrecamy nakrętki, nie zapominając jednak podłożyć pod nie płaskich podkładek metalowych. Nakrętki należy dokręcać w następującej kolejności: prawa z przodu, lewa z tyłu, prawa z tyłu, lewa z przodu. Nie należy dociągać nakrętek do końca, dokręcać po pół i po ćwierć obrotu, aby głowica osiadała na cylindrze równomiernie. Zbyt mocne dokręcenie za pomocą klucza z przedłużonym ramieniem jest niewskazane i może skończyć się urwaniem śruby lub zniszczeniem nakrętki. Zakładanie pozostałych części nie powinno nastręczyć większych trudności - należy zachować odwrotną kolejność niz przy rozbieraniu.
Po zdjęciu głowicy cylinder daje się podnieść bez trudu, ponieważ jest dociskany tylko przez głowicę do kadłuba. Przedtem jednak należy obrócić wał silnika pedałem rozrusznika, tak aby tłok znalazł się w ZW i unieruchomić wał przez włączenie biegu.
Przy podnoszeniu cylindra należy przytrzymać tłok ręką, aby opadając nie uderzył o ściankę kadłuba, po czym cylinder zdjąć ze śrub prowadzących.
Pierścienie należy zdejmować z dużą ostrożnością, gdyż łatwo można je połamać. Przy pewnej wprawie udaje się niekiedy zdjąć pierścienie z tłoka ręką, lepiej jednak używać do tego celu pasków z cienkiej blachy (rys. 41).
 Rys. 41. Zdejmowanie pierścieni |
Stopień zużycia pierścienia określamy na podstawie powiększenia się luzu w zamku pierścienia. W nowym pierścieniu prawidłowo dopasowanym do cylindra szczelina w zamku powinna wynosić od 0,2 do 0,4 mm. Jeżeli luz w zamku powiększy się powyżej 1 mm, pierścień taki powinien być wymieniony.
Należy wyjaśnić, że zuzycie pierścienia polega nie tylko na powiększeniu luzu zamka, lecz także na zużyciu zewnętrznej powierzchni pierścienia, przez co zmniejsza się jego sprężystość i zdolność uszczelniania tłoka w cylindrze. Wielkość szczeliny w zamku określamy po włożeniu pierścienia ściśle poziomo do cylindra. Pierścień należy ustawić pod krawędzia progu cylindra, w miejscu gdzie normalnie pracuje.
Po sprawdzeniu luzów zamka, pierścienie należy założyć do rowków w tłoku. Przy zakładaniu posługujemy się również trzema blaszkami, jak przy zdejmowaniu pierścienia. Dla zwiększenia szczelności pierścienie ustawić tak, aby zamki sąsiednich pierścieni znajdowały się po przeciwnej stronie tloka. Pierścień w rowku powinien się swobodnie obracać, nie wykazując jednak luzu w kierunku pionowym większego niż 0,04 mm.
Przed ostatecznym założeniem zarówno gładź cylindra, jak i tłok powinny być dokładnie oczyszczone z kurzu i lekko posmarowane olejem silnikowym. Do założenia cylindra można użyć paska cienkiej blachy. Z paska wykonujemy koło o średnicy tłoka, a końce odginamy pod kątem 90°. Następnie nakładamy pasek blachy na pierścienie ściskając go ręką lub szczypcami. Przy wsuwaniu tłoka do cylindra krawędzie cylindra będą zsuwać opaskę blaszaną z tłoka, umożliwiając pierścieniom prawidłowe wsunięcie się do cylindra. Z chwilą gdy znajdzie się ona na wysokości sworznia tłokowego, można uścisk zwolnić i opaskę zdjąć, a cylinder docisnąć do kadluba. Przed założeniem głowicy, aby sprawdzić prawidłowość przesuwania się tłoka w cylindrze, należy obrócić kilkakrotnie wał silnika przytrzymując ręką cylinder. Założenie głowicy omówiono poprzednio.
W przypadku stwierdzenia przy rozbieraniu silnika, że inne zespoły, np. łożysko korbowodu lub łożyska boczne wału korbowego, są również zużyte i wymagają naprawy luub wymiany, należy rozebrane zespoły złożyć w całość i przekazać motocykl do stacji obsługi.
Sprzęgło motocykla "JUnak" ma tarcze cierne zaopatrzxone w korkowe wkładki pracujące w oleju. Długotrwała praca silnika, a zwłaszcza nieumiejętne używanie sprzęgła, powoduje stopniowe ścieranie wkładek, czego pierwszym objawem jest zwiększenie luzu dźwigni sprzęgła na kierownicy. Jeżeli najdalsze wykręcanie śrub regulacyjnych nie daje pożądanego wyniku i sprzęgło ślizga się, dowodzi to, że zużycie wkładek korkowych jest tak znaczne, iż należy je wymienić. Rozebranie sprzęgła chociaż w zasadzie proste, wymaga jednak pewnego doświadczenia, dlatego też nie powinno być podejmowane przez początkującego motocyklistę.
Pierwszą czynnością poprzedzającą właściwe rozebranie jest zdjęcie dźwigni pedału hamulca tylnego. Wykręcamy śrubę zaciskającą, a następnie zsuwamy dźwignię pedału z osi. Jeżeli pedał jest mocno zaciśnięty, należy wsunąć ostry wkrętak w przecięcie dźwigni tuż obok wałka i lekko uderzywszy młotkiem w trzonek rozsunąć obsadę dźwigni, po czym można ją zdjąć zupełnie swobodnie. Następnie odkręcamy podnóżek kierowcy i spuszczamy olej ze sprzęgła przez korek spustowy, po czym przystępujemy do właściwego rozbierania sprzęgła.
Odkręcamy sześć wkrętów w prawej pokrywie. Do tej czynności należy użyć wkrętaka o dużej rączce i ostrzu odpowiedniej szerokości i gładkości. Wkrętak zbyt wąski mający ostrze wyszczerbione lub zaostrone na wzór przecinaka pokaleczy łby wkrętów i zniekształci ich przecięcia.
Odkręciwszy wkręty zdejmujemy pokrywę, przy czym zwykle papierowa uszczelka ulega zniszczeniu. Jeżeli pociągnięcie ręką nie wystarczy do odjęcia pokrywy (jest ona przyklejona szczeliwem do kadłuba), nie wolno wbijać żadnych narzędzi między pokrywę a korpus silnika, gdyż niewątpliwie pokaleczy się w ten sposób krawędzie obu części a czasem nawet zniekształci pokrywę, uniemożliwiając w następstwie jej dokładne uszczelnienie. Lekkie pukanie drewnianym lub metalowym młotkiem (przez kawałek drewna) naokoło krawędzi pokrywy zwykle wystarcza do odsunięcia się pokrywy od kadłuba i umożliwia jej zdjęcie.
 Rys. 42. Zdejmowanie tarcz sprzęgła |
Zakładanie nowych wkładek korkowych na miejsce zużytych może być wykonane tylko w warsztacie posiadającym urządzenie do wyrównywania płaszczyzn wkładek za pomocą szlifierki. W warunkach naprawy domowej należy tarczę razem z wkładkami wymienić w komplecie. Również tarcze mniejsze bez wkładek korkowych, jeżeli mają głebokie rysy lub zatarcia, powinny być wymienione lub poddane szlifowaniu. Przed przystąpieniem do składania wszystkie części należy wymyć w benzynie i lekko nasmarować.
Przed przystąpieniem do robierania gaźnika należy zamknąć kranik dopływu paliwa, zsunąć przewód paliwowy z końcówki przewodu oraz zsunąć przewód łączący filtr z gaźnikiem. Następnie odkręcić nakrętkę pokrywy i zdjąć pokrywę kadłuba łącznie z przepustnicą i pozostałymi elementami. Odkręcić nakrętki mocujące gaźnik i zdjąć go. Aby oczyścić komorę pływakową należy odkręcić nakrętkę i zdjąć komorę. W celu usunięcia zanieczyszczeń umiejscowionych pomięzy końcówką przewodu, a kadłubem zaworu należy odkręcić śrubę końcówki i wyjąć siatkę filtrującą. W celu rozebrania pozostałych elementów gaźnika należy odkręcić śrubę kadłuba oraz wyjąć kadłub gardzieli łącznie z dyszą główną paliwową, rozpylaczem iglicowym, dyszę mieszankową oraz dyszę biegu jałowego.
W celu wyjęcia przedniego koła odkręcamy przeciwnakrętkę śruby regulującej cięgła przedniego hamulca i wkręcamy śrubę do końca gwintu. Następnie podnosimy ku górze dźwignię hamulca i zdejmujemy z widełek dźwigni końcówkę linki cięgła. Wykręcamy całkowicie śrubę regulującą cięgło, po czym wyjmujemy linkę cięgła przez szczelinę. Luzujemy śrubę zabezpieczającą oś przed obrotem w prawym goleniu widelca przedniego. Przy pomocy pręta stalowego włożonego w otwór, odkręcamy i wyjmujemy oś z koła, po czym swobodnie możemy wyjąć koło spod błotnika (rys. 43).
 |
Szprychy zakładamy w następujący sposób: wkładamy koniec z zagiętą główką przez wycięcie w kołnierzu mające w swej środkowej części otwór o średnicy większej od główki szprychy, a następnie przesuwamy w węższe wycięcie zabezpieczające szprychę przed wypadnięciem, równocześnie jednak drugi koniec gwintowany wprowadzamy do otworu w obręczy i nakręcamy nakrętkę szprychy.
Po założeniu szprych trzeba je naciągnąć przez pokręcanie nakrętek, a wystające z nakrętek końce spiłować. Jazda chociażby tylko z jedną zerwaną szprychą, lub szprychami nierównomiernie naciągniętymi powoduje nadwyrężenie pozostałych i zwichrowanie obręczy. W czasie dociągania nakrętek nowych szprych, lub starych poluzowanych należ sprawdzić, czy obręcz nie bije, inaczej mówiąc trzeba koło centrować. W tym celu zakładamy koło do widelca przedniego w ten sposób, aby można je swobodnie obracać, a następnie przykładamy do golenia widelca rękę z kawałkiem kredy w palcach. Obracając kołem otrzymamy na obręczy ślady kredy w miejscach gdzie ona wychyla się najwięcej. Bicie promieniowe nie może przekraczać 2mm, a boczne 3 mm.
W celu rozebrania piasty wyjmujemy oś koła i pokrywę ze szczękami hamulcowymi. Aby wyjąć łożysko wykręcamy nakrętkę dociskająco łożysko, kładziemy koło bębnem hamulcowym na dwóch klockach drewnianych w ten sposób, aby rozstawienie klocków było większe, od średnicy łożyska. Następnie przez kawałek drewna wpuszczony do środka piasty wybijamy łożysko młotkiem. W celu wybicia drugiego łożyska odwracamy koło na drugą stronę i czynność powtarzamy. Wyjęte łożyska myjemy dokładnie w czystej benzynie. Do rozebrania pokrywy rozciągamy nieco końce szczęk opierające się na sworzniu i zsuwamy je równocześnie ze sworznia i rozpieracza. Luzujemy śrubę dźwigienki hamulca, zsuwamy dźwigienkę i wyjmujemy z pokrywy rozpieracz szczęk.
W przypadku zaolejenia okładzin szczęk myjemy je w benzynie. Jeżeli okładziny są bardzo zużyte, należy je wymienić. Przynitowanie okładzin wymaga zarówno odpowiednich narzędzi jak i pewnej wprawy, dlatego nie zalecamy wykonywać tej pracy przez niedoświadczonego motocyklistę.
Przy wbijaniu łożysk należy je nasmarować i zwrócić uwagę czy miejsca pod łożyska są czyste. Wbijanie łożyska nie należy wykonywać bezpośrednio, lecz przez kawałek twardego drewna lub mosiądzu opartego koniecznie o zewnętrzny pierścień. Po każdym uderzeniu należy sprawdzać, czy łożysko równo wchodzi do gniazda. Krzywo wbite łożysko zniekształca gniazdo w piaście, a po wybiciu zwykle nie daje się drugi raz prawidłowo założyć.
Wałek rozpieracza szczęk smarujemy smarem stałym i wkładamy w otwór pokrywy, pamiętać jednak należy, że dłuższe skrzydełko rozpieracza powinno być ustawione na zewnątrz od środka pokrywy. Na złożone obok siebie szczęki zakładamy sprężyny i następnie prostujemy je do normalnego położenia. Przy zakładaniu na pokrywę rozciągamy końce szczęk, aby nasunąć je na środek sworznia, a następnie to samo robimy z końcami przeciwległymi, które opierają się o rozpieracz.
Składanie piasty i zakładanie koła do motocykla odbywa się w odwrotnej kolejności jak rozbieranie.
 |
Rozbieranie piasty i wymiana szprych omówione zostały przy wyjmowaniu przedniego koła. Tylne koło różni się od przedniego tylko pokrywą, która w tylnym kole posiada dodatkowo napęd szybkościomierza.
Chcąc rozebrać widelec przedni łącznie z obu teleskopami należy zaopatrzyć się w dwa specjalne narzędzia wykonane wg rys 45 i 46, które służą do rozbierania teleskopów. Zastosowanie tych narzędzi omówione jest niżej. Przed przystąpieniem do właściwego rozbierania widelca przedniego należy wyjąć koło i zdjąć błotnik przedni. Następnie trzeba zdjąć reflektor wraz z ramką oraz listwy ozdobne. Przy odkręcaniu nakrętki amortyzatora odkręcamy nakrętkę mocującą górną część osłony reflektora po czym zdejmujemy podkładkę, sprężynę i odchylamy górną osłonę reflektora do przodu nie odłączając od niej przewodów stacyjki. Zdejmujemy kierownicę mocowanę na wsporniku górnym widelca i odchylamy na bok. Z kolei odkręcamy nakrętki zaciskające śruby kolumn nośnych do połowy ich długości i chorniąć je kawałkiem filcu uderzamy młotkiem drewnianym. Po wybiciu kolumn z gniazd stożkowych w górnym wsporniku odkręcamy do końca korki kolumn i wyjmujemy teleskopy. Po wyjęciu śrub zaciskających kolumny oraz zdjęciu dekoracyjnej ramki z przedniej części osłon dolnych reflektora zdejmujemy je bez trudności.
 Rys. 45. Przyrząd do wciągania kolumn teleskopów |  Rys. 46. Klucz do odkręcania osłony teleskopu |
Możemy teraz przystąpić do rozebrania łożysk w głowce ramy. W tym celu odkręcamy nakrętki oraz śruby mocujące płytkę amortyzatora skrętu do ramy i zdejmujemy wspornik górny oraz dolny z ciernym amortyzatorem skrętu i sworzniem zwrotnym kierownicy. Przy tych czynnościach należy zwrócić uwagę na kulki łożyska górnego i dolnego, które łatwo mogą się pogubić. Jeżeli stwierdzimy zużycie bieżni lub pęknięcia, należy taką miskę wymienić. Następnie należy dobrze wypełnić smarem stałym miski w ramie oraz we wspornikach, ułożyć kulki w miskach ramy, po czym złożyć części w odwrotnej kolejności zwracając przy tym uwagę aby żadna z kulek nie wypadła z miseczki.
Teraz możemy przystąpić do rozbierania teleskopów. Zdejmujemy z kolumny sprężynę wraz z podkładkami igielitowymi i odwracając teleskop wylewamy do naczynia olej z kolumny. Posługując się specjalnym kluczem rys. 47 odkręcamy chromowaną osłonę teleskopu, lecz nie ściągamy jej z kolumny, ponieważ kolumna w górnej swej części ma większą średnicę. Mogłoby to doprowadzić do zniszczenia pierścienia uszczelniającego, a w konsekwencji do przecieków teleskopów.
Wyciągamy kolumnę nośną teleskopu wraz z tulejkami prowadzącymi kolumnę w prowadnicy. Po odkręceniu dolnego korka kolumny zdjęcie obu tulejek i osłony teleskopu nie nastręcza większych trudności. W przypadku stwierdzenia nadmiernych luzów tulejek w prowadnicy i na kolumnie, tulejki należy wymienić na nowe. Należy również dokładnie obejrzeć pierścień uszczelniający, a w szczególności jego krawędź zbierającą. Jeżeli zauważyliśmy w ostatniej fazie użytkowania motocykla przecieki teleskopów względnie stwierdziliśmy, że przy rozbieraniu został uszkodzony pierścień uszczelniający, należy go koniecznie wymienić. Przy składaniu teleskopów należy zwrócić uwagę na bezwzględna czystość elementów. Prowadnicę tulejki jak również kolumnę po dokładnym wymyciu benzyną należy lekko nasmarować olejem używanym do napełniania teleskopów. Nie można używać do tego celu smarów stałych. Przy składaniu trzeba zwrócić uwagę żeby nie uszkodzić krawędzi zbierającej pierścienia uszczelniającego. Przed włożeniem tulejek na kolumnę i zakręceniem dolnego korka, należy pamiętać o założeniu na kolumnę dolnej osłony teleskopu, którą zakłada się przez dolną część kolumny. Przed dokręceniem dolnej osłony do prowadnicy, połączenie gwintowane należy uszczelnić kilkoma zwojami sznurka. Po zakręceniu kluczem specialnym dolnej osłony do prowadnicy kolumny, zakładamy na kolumnę podkładkę igielitową oraz wymytą i posmarowaną smarem stałym sprężynę i górną podkładkę igielitową.
 Rys. 47. Odkręcanie osłony teleskopu |  Rys. 48. Wciąganie kolumny teleskopu |
 Rys. 49. Uzupełnianie oleju w teleskopach |
Wymiana oleju w teleskopach przednich jest łatwa i nie wmaga rozbierania teleskopów (rys. 49). Amortyzatorów tylnych nie należy w ogóle rozbierać, konstrukcja ich zapewnia prawidłową pracę przez długi okres.
Wszelkie niedomagania amortyzatorów należy usuwać tylko w odpowiednich stacjach obsługi. Do pomocy stacji obsługi należy się uciekać również przy naprawie teleskopów nie posiadając specjalnych narzędzi.
Celem wymiany łańcucha należy odkręcić cztery wkręty z aluminiowej tarczy osłony i wyjąć tylną część osłony łańcucha (rys. 50).
 Rys. 50. Zdejmowanie spinki łańcucha |
W przypadku przepalenia którejś z żarówek reflektora należy wyjąć z osłony przednią część reflektora. W tym celu odkręcamy u dołu reflektora wkręt i podważając wkrętakiem ramkę wyjmujemy przednią część reflektora. Żarówki wyjmuje się razem z talerzykiem oprawki po odpięciu sprężyn zabezpieczających, przez pociągnięcie oprawki ku tyłowi.
W celu wyjęcia dużej żarówki z oprawki należy ją wcisnąć w głąb oprawki, a następnie przekręcić nieco w lewo, aby kołki zamka bagnetowego weszły w podłużne wycięcia i delikatnie pociągnąwszy za bańkę żarówki wysunąć ją z cokołu oprawki. Czynność tę należy wykonywać z dużą ostrożnością, gdyż łatwo można żarówkę uszkodzić przez zbyt gwałtowne ruchy. Żarówkę światła miejskiego wyjmujemy przez pociągnięcie bez obracania. Po zdjęciu oprawki należy zwrócić uwagę na to, aby do wnętrza nie dopuścić kurzu ani wilgoci, gdyż dla usunięcia ich z powierzchni lustra trzeba by zdejmować sześć stalowych agrafek mocujących element do ramki. W żadnym wypadku nie wolno czyścić polerowanej powierzchni lustra przez wycieranie papierem lub nawet tkaniną. Do przetarcia powierzchni zwierciadła można używać tylko miękkiej skórki irchowej, lekko zwilżonej spirytusem
Zakładanie żarówki do oprawki odbywa się analogicznie jak wyjmowanie. Należy jednak pamiętać, że kołki bagnetowe w cokole żarówki są niejednakowej szerokości i muszą trafić każdy do odpowiedniego wycięcia. Przy zakładaniu przedniej części reflektora z żarówkami do osłony reflektora należy zwrócić uwagę na prawidłowe kontaktowanie styków żarówki dużej i małej z blaszkami kontaktowymi. Zakładanie zaczynamy od góry, przy czym przed dociśnieciem elementu do osłony należy sprawdzić, czy wkręt dociskający leży dokładnie naprzeciw wycięcia w ramce osłony reflektora. Przed wkręceniem wkrętu zabezpieczającego należy docisnąć ręką równomiernie przednią część reflektora do ramki osłony, tak aby dało się wyczuć zatrzaśnięcie w ramce. Należy dbać o to, aby przez nieszczelne osadzenie szkła w ramce do wnętrza nie dostawał się kurz i wilgoć. Dlatego w razie spostrzeżenia, że szkło reflektora przekręca się w ramce, bądź też hałasuje podczas jazdy, należy przy najbliższej okazji zbadać przyczyne tego stanu i usunąć ją.
Ustawienie światła w motocyklu "Junak" regulujemy w następujący sposób. Luzujemy trzy wkręty na obwodzie ramki osłony reflektora, a następnie wkręcając lub wykręcają śrubę łączącą języczka przedniej części reflektora i ramki osłony ustawiamy kierunek padania światła. Światło długie powinno być ustawione na wysokości około 70 cm w odległości 7,5 m od reflektora, przy czym motocykl należy ustawić na kołach a nie na podstawce.
W celu wymiany żarówek w tylnej lampie należy odkręcić dwa wkręty, zdjąć oprawkę z masy plastycznej i wyjąć żarówki z uchytów.