Regler...

Ponieważ jak się zdaje, często przyczyną kłopotów bywają nieporozumienia co do zasad działania "elektrowni" spróbuję w prostych, żołnierskich słowach je tu przytoczyć.
Junak jak znakomita większość pojazdów pierwszej połowy zeszłego stulecia wyposażony jest w samowzbudną prądnicę prądu stałego. Standard ten utworzyły proste powody: do czasu upowszechnienia półprzewodnikowych prostowników o małych wymiarach i dużych możliwościach tylko prądnica prądu stałego mogła zaspokoić potrzeby większych motocykli i samochodów, dodać trzeba, zmienne w zależności od warunków. Prądnica jest głównym i niemal wyłącznym źródłem prądu, rolą akumulatora jest zgodnie z nazwą uzupełnianie energii w chwilach spadku wydajności prądnicy tj. w czasie postoju czy wolnej jazdy przy poborze mocy bliskiej maksymalnej. Prądnica ma bowiem niecnie nieliniowy charakter wydajności, stąd też nie stosowano "układu obcowzbudnego" dla uniknięcia ewentualnej nagłej konieczności poszukiwania przez kierowcę źrodeł "energii alternatywnej" pośród nocy i pustkowia - w tym układzie bowiem im bardziej rozładowany akumulator tym mniej chęci prądnicy do dostarczania prądu w ogóle a doładowania go tym bardziej. W prądnicy samowzbudnej jest dokładnie odwrotnie i jest to jedyne logiczne rozwiązanie - dla okiełznania jej chęci ładowania jak również dla zapewnienia stabilności napięcia niezależnie od obciążenia i chwilowej wydajności prądnicy w instalacji konieczny jest regulator, poczynając od najprostszych rozwiązań w miarę postępu coraz bardziej złożony.

Regler Junaka wzorowany jest na sprawdzonych reglerach Norris stosowanych bardzo powszechnie z racji niezawodności i łatwej regulacji - dzięki rozdzieleniu układów i funkcji na dwie zwory.
Na wspólnym rdzeniu nawinięte są dwa uzwojenia: wielozwojowe z cienkiego drutu - napięciowe i kilkuzwojowe z grubego - prądowe. Uzwojenie napięciowe połączone jest równolegle z prądnicą, przez wpięte szeregowo uzwojenie prądowe płynie cały prąd zasilający instalację.
Funkcja regulacji napięcia realizowana jest przez uzwojenie napięciowe i zworę z zespołem trzech styków (1), z których środkowy połączony jest z końcówką wzbudzenia 18 (D-). W położeniu spoczynkowym zwora bocznikuje opornik regulacyjny a wzbudzenie prądnicy zasilane jest pełnym napięciem z prądnicy. Przy stopniowym wzroście napiecia zwora przechodzi w położenie środkowe rozłączajac styki a wzbudzenie zasilane jest przez opornik powodując utrzymanie napięcia prądnicy w pożądanych granicach. Przy dalszym wzroście obrotów i napięcia pradnicy poprzez trzeci styk wzbudzenie jest zwierane.
Aby przy zbyt małym napięciu wytwarzanym przez prądnicę nie płynął przez nią prad z akumulatora regler pełni funkcję włącznika samoczynnego realizowaną przez uzwojenia napięciowe i prądowe oraz drugą zworę z parą styków (2) "monitorowaną" przez równolegle do styków podłączoną kontrolkę. Dopiero osiągnięcie przez prądnicę napięcia ok. 6.2V powoduje zwarcie styków i podłączenie prądnicy do instalacji. Jednocześnie przepływ prądu w uzwojeniu prądowym wspomoga przyciąganie zwory i wzmacnia "trzymanie styku" wyłącznika. Przy spadku napięcia prądnicy krótkotrwały przepływ przeciwnego prądu z akumulatora przez to uzwojenie powoduje zmniejszenie siły przyciągania zwory większe niż wynikające tylko z mniejszego napięcia a co za tym idzie natychmiastowe rozwarcie styków i odłączenie prądnicy a regler w tym momencie spełnia funkcję wyłącznika prądu zwrotnego.
Dla ząbezpieczenia prądnicy przed przeciążeniem przez nadmierny pobór prądu służy funkcja ogranicznika prądu, w której uzwojenie prądowe współdziała ze stykami regulatora napiecia. W tym przypadku wzrost poboru prądu działa podobnie jak nadmierny wzrost napięcia - wzrasta siła przyciągania zwory, zmniejszane jest wzbudzenie a tym samym napięcie wytwarzane przez prądnicę i zgodnie z prawem Ohma wielkość prądu płynącego w instalacji.

Z powodu złożoności działania reglera tak ważne jest właściwe ustawienie wszystkich jego elementów: zachowanie odległości zwór od jarzma elektromagnesu, odległości styków i napięcia sprężyn, aby wszystkie funkcje mogły zgrabnie ze sobą współdziałać. Tutaj troche o tym, jak to się robi.